Menn í glerhúsum

Menn fara misjafnar leiðir til að styðja við bakið á sýnum málstað.  Ein þeirra leiða er að bera saman epli og appelsínur.  Ég þvældist inn á bloggið hans Gunnars Þórðarsonar og við nýjustu færslunni hans má gera allmargar athugasemdir.

"Gervivísindi hafa nokkuð komið upp í huga bloggara undanfarnar vikur.  Gott dæmi um slíkt er stjörnuspeki.  Engin vísindi liggja að baki stjörnuspeki en einhvernvegin hefur þetta orðið til og margir trúa því afstaða stjörnumerkja hafi áhrif á fólk og fénað.  Ekkert fer fyrir rökræðum eða vísindalegri umræðu um málefnið, enda tel ég að slíkt fari ekki saman við eðli málsins."

Það er svoldið skemmtilegt að taka stjörnuspeki sem viðmið.  Stjörnuspeki er vísindagrein sem byggir á samanburði á stöðu himintunglanna og eiginleika manna og dýra.  Þessi vísindagrein hefur verið stunduð í þúsundir ára, en til samanburðar er Homo sapiens, nútímamaðurinn, talinn vera um 150.000 ára gamall og ritmálið milli 5 og 6000 ára eða svo.  Nútíma fiskifræði Íslendinga er nálægt því 30 ára gömul.

"Ekki er minnst á að í raun eru stjörnumerkin 13, en aðeins tólf notuð til að aðlaga kerfið júlianska tímatalinu.  Það er heldur ekki talað um að núverandi stjörnumerki litu allt öðruvísi út fyrir 10.000 árum og munu verða óþekkjanleg eftir önnur 10.000 ár.  Það er vegna þess að í hverju stjörnumerki eru stjörnur sem eru mislangt frá jörðu, og munurinn er gríðarlegur.  Í mörgum tilfellum eru skærustu stjörnunnar í merkjunum samsettar af mörgum stjörnum, sem renna saman í eina, séð frá jörðu þar sem hún er stödd í augnablikinu.  Sólkerfi okkar er á fleygiferð miðað við þær stjörnur sem eru í fyrrnefndum merkjum og mun nægilega langur tími valda því að afstaðan breytist og útlit stjörnumerkjanna með."

 

Sólkerfin breitast vissulega og á nokkuð fyrirsjánlegann hátt.  Það á einnig við um lífríki sjávar.  Hinsvegar er varla hægt að bera saman hraða breitinganna.  Breitingar sem taka þúsundir ára í úti í geimnum hafa oft á tíðum minni áhrif en breitingar í lífríki hafsins sem verða á einu ári.  Það er til dæmis mjög vafasög aðferð hjá Hafró að ákvarða stofnstærð á þorski út frá togararalli, þar sem teknar eru alltaf sömu togslóðirnar.  Þorskur kann að synda og það er ekkert sem segir að hann sé alltaf á sömu slóðunum, frekar en loðna eða síld.  Jafnframt má benda á það að “mæling” á þorskstofninum er reiknuð út frá togfleti sem er á bilinu 1-2% af sjávarbotni Íslensku fiskveiðilögsögunnar.

-

"En þetta er allt í góðu þar sem um dægradvöl er að ræða, og þó margir trúi á áhrifamátt stjörnumerkja, gerir það ekkert til.  Sem dæmi eru buddatrúar mjög trúaðir á stjörnuspeki og tímasetja atburði í samræmi við stöðu stjarnanna, t.d. hjónabönd."

 

Það verður hinsvegar ekki sagt að það sé í góðu lagi að falsspámennirnir í Hafró fái að ráða.  Hingað til hafa þeirra kenningar ekki gengið upp og það sem verra er, öll landsbyggðin er í gíslingu.  Til dæmis benda á það að engin rök fylgja aflareglu Hafró sem gerir kröfu um hámark 18-22% veiði úr þorskstofninum.  Reynslan sýnir okkur hinsvegar að meiri veiði, 25 – 30% er líklegri til að hámarka nýtingu úr stofninum.  Minni veiði á sama tíma og fæðuskortur er í hafinu dregur úr vaxtahraða.  Fiskar verða langlífari en ekkert stærri.  Þá er líklegast að stofninn fari að éta afkvæmi sín, eins og mörg dæmi eru um. 

-

 "Það er öllu verra þegar slík bábilja er notuð í hagnýtum fræðum eins og hagfræði og lífræði.  Menn halla sér afturábak og komast að allskyns niðurstöðum, án þess að þurfa til þess rannsóknir eða gögn.  Menn fullyrða t.d. um að Íslandsmið séu full af þorski og óhætt sé að veiða mun meira en sjávarútvegsráðherra hefur heimilað án þess að setja stofninn i hættu.  Ekkert mark sé takandi á Hafró enda sé allt tómt bull sem gert sé á þeim bænum." 

Það er athygglisvert með "fiskifræði" að hún virðist lítið hafa með líffræði að gera.  Hún líkist oft á tíðum tryggingarstærðfræði.  Þannig reikna menn sig út í horn með þá vitleysu að stærri stofn gefi meiri "arð" burt séð frá því hvort að  nægjanlegt æti sé fyrir stofninn.  Einnig verður að segjast að föst dánartíðni sem menn gefa sér og endurmat aftur í tímann, er ekki trúverðugt.  Til hvers eru menn að mæla stofnstærð eitt árið ef stofninn er svo endurmetinn í aðra tölu nokkum árum síðar?  Og hvað með sjómenn?  Eru þeir lygalaupar upp til hópa?  Skiptir þeirra reynsla engu?

-

"Þessir menn skilja ekki eðli vísinda og skilja ekki mun á vísindum og gervivísindum.  Það að einhver sjómaður reki í góða veiði og telji þar með að allt sé fullt af þorski, á ekkert skylt við vísindi.  Lítil umræða fer síðan fram með röklegum hætti, eins og með stjörnuspekina, enda eru þessir aðilar áfærir til þess.  Ekki veit ég hvort þessir menn eru pólitískir loddarar og nota þessi mikilvægu málefni til að vekja athygli á sér, eða hvort þér séu í raunveruleikanum svona illa að sér.  Það verður að gera þá kröfu til þeirra sem gefa kost á sér í pólitík að þeir vinni heimavinnuna sína og setji sig inn í málin og skilji um hvað þau snúast."

 

Spegill.  Það að einhver sjómaður reki í góða veiði á alveg jafn skilt við það að allt sé fullt af þorski og sú kenning að lítið sé af fiski ef lítil veiði er á fyrirfram ákveðnum togslóðum. 

-

"Annað dæmi um gervivísindi er fyrirhuguð jarðgangnagerð í Arnarfjörð.  Menn sneiða alveg frá faglegri umræðu um málið og slá um sig rómatík.  Stjörnumerki eru svolítið rómantísk líka.  Aldrei minnst á hvað þessi göng muni raunverulega gera fyrir íbúa svæðisins, miðað við aðra möguleika sem við stöndum frammi fyrir, eins og gangnagerð milli Engidals og Álftafjarðar.  Setja fram ávinninginn á hlutlægan hátt og taka tilfinningarnar útfyrir rétt á meðan."

 

Varðandi gangnagerð milli norður og suðursvæða Vestfjarða, þá hefur Gunnar hvorki sýnt fram á að þau göng séu óhagkvæm og enn síður sýnt fram á að göng milli Ísafjarðar og Súðavíkur séu hagkvæm.  Það er tiltölulega auðvelt að bera saman augljósann mismun.  Göng milli Arnarfjarðar og Dýrafjarðar stytta leiðina frá Ísafirði og til Reykjavíkur og Patreksfjarðar um 27 km.  Þau leysa af hólmi 54-59 ára gamlann veg sem er talinn ónýtur.  Áætlanir gera ráð fyrir að umferðamagn um þessa leið muni margfaldast við göngin og reynslan hér fyrir vestan hefur sýnt að slíkar áætlanir hafa alltaf reynst varfærnar.

Göng milli Álftafjarðar og Skutulsfjarðar munu stytta leiðina til Reykjavíkur og Hólmavíkur um 6 km.  Þau leysa af hólmi veg sem er nýlegur, með bundnu slitlagi og í hæsta þjónustuflokki.  Ekki er gert ráð fyrir nema lítilsháttar aukningu umferðar á leiðinni, enda er sá vegur sem er fyrir mjög góður.  Á báðum þessum leiðum er umtalsverð snóflóðahætta við ákveðinn skilyrði.

Ekki hafa verið gerðir arðsemisútreikningar á Súðavíkurgöngum af opinberum aðilum.  Hins vegar hafa verið gerðar nokkrar skýrslur um arðsemi Dýrafjarðarganga og sýna þær allar góða arðsemi af framkvæmdinni.  Ein slík skýrsla ætti að vera Gunnari mjög aðgengileg, enda skyldst mér að systir hans hafi komið að gerð einnar þeirra. 

- 

"Það er grátbroslegt að sjá sömu mennina tala fyrir háskóla á Vestfjörðum.  Til hvers viljum við háskóla?  Til að auka þekkingu eða vantar okkur bara atvinnutækifæri?  Getum við ekki bara notað stjörnuspeki við þetta allt saman?  Sennilega dygði það betur þegar spáð er í hagkerfið og gengi krónunnar?"

Afstaðan til háskóla á Vestfjörðum vekur upp spurningar.  Hver sá sem gengið hefur í háskóla og upplifað þann sköpunarkraft sem þar býr og bíður eftir að springa út, á að vita að fyrir okkar samfélag er slík viðbót eins og innspíting á adrenalíni, fyrir mannslíkamann.  Háskóli er ekki bara spurning um nám.  Ekki bara spurning um vinnu.  Háskóli er dæmi um kraft, frumkvæði, hugmyndaflug, þor, hæfni og margt, margt fleira.  Háskóli er lífsnauðsyn fyrir okkar samfélag.

Varðandi gengi krónunnar, þá eru stjörnuspekingar varla verri til að sjá það fyrir en sá krullhærði. 

 

Ég ætla nú ekki að fara að gera þetta að vana að hakka í mig færslur annara.  Hinsvegar eru sumar færslur hreinlega þess eðlis að lítið er hægt.  En eftir að lesa svona greinar eins og hjá Gunnari sér maður það að okkar verstu óvinir eru ekki endilega sunnlendingar.  Það eru gervi Vestfirðingar.

Athugasemdir

[Sigurður Jón Hreinsson, 13.9.2008 kl. 00:01]

Já Jóna, það eru margir fræðingarnir.

Hinsvegar virðist mér ekki vera með nokkru móti mögulegt að vera sammála Gunnari í nokkru máli.  Enda, eins og ég benti einhverstaða á, þá hef ÉG yfirleitt rétt fyrir mér