Sjávarútvegur

Á flokksþingi Framsóknarflokksins í janúar síðastliðinn voru fjörugar umræður um sjávarútvegsmál í þeim málefnahópi.  Raunar voru umræður svo fjörugar að ekki náðist nein samstaða um niðurstöðu og var í framhaldinu ákveðið að stofnuð yrði nefnd sem móta ætti stefnu í þeim málaflokki fyrir næsta flokksþing.  Á þeim tíma var ekki útlit fyrir kosningar svo að talið var að slík frestun ætti ekki að koma að sök.

Ég starfaði í áðurnefndum málefnahópi, lagði þar fram heilstæða tillögu sem hljóðar svona:

Ályktun um sjávarútveg

Markmið

·         Undanfarin 25 ár hefur verið tilraun á Íslandsmiðum með framseljanlegt aflamarkskerfi.  Kerfið er stór gallað, hefur valdið mikilli byggðarröskun í sjávarbyggðum, brýtur gegn mannréttindum, brýtur gegn viðauka 9 í EES og stenst ekki líffræðileg rök.  Mikilvægt er að koma með kerfi sem tryggir sátt í samfélaginu og virkar til að nýta fiskistofnana á skynsamlegann hátt.

·         Að innheimta auðlindagjald sem millifærsluleið í byggðarmálum.

·         Snúa þarf ofan af þeirri stefnu að einungis sé veiddur stæsti og þyngsti fiskurinn, sem vistfræðilega er kolvitlaus hugmyndafræði.

·         Efla þarf rannsóknir á vistkerfi hafsins umhverfis landið og treysta þannig þann vísindalegan grunn sem nytjar hafsins verða að byggja á.

·         Tryggja samkeppnisstöðu Íslensks sjávarútvegs á tímum lækkandi heimsmarkaðsverðs á fiski.

Leiðir

·         Tekið verði upp sóknarmarkskerfi í tilraunaskyni í tvö ár.

·         Farið verði út í það að hvetja útgerðir til að fara út í vistvænni veiðarfæri til að bæta umgengnina við sjávarbotninn og til að minka losun gróðurhúsalofttegunda.

·         Þau skip sem landa til vinnslu á svæðum sem standa höllum fæti, sleppi við auðlindagjald.

·         Mikilvægt er að reynsla og þekking sjómanna sé metin að verðleikum og að vísindamenn séu ekki einráðir þegar fjallað er um ástand fiskistofna.

·         Tryggja að opinbert eftirlit sé skilvirkt og íþyngi ekki greininni að óþörfu.

·         Stórefla rannsóknir á lífríki sjávar.

Fyrstu skref

·         Skipt verði yfir í sóknarmark hið fyrsta.

·         Rannsóknir á áhrifum einstakra veiðarfæra á lífríki hafsins verði efldar.

·         Auðlindagjald verði innheimt á hvert veitt fiskkíló.  Gjaldið fari eftir útgerðaflokkum og löndunarstöðum.

·         Veiðiráð sjómanna verði stofnað og vinni í samstarfi við rannsóknarstofnanir.

·         Með sóknarmarki minkar eftirlitsþörfin og draga má verulega úr starfsemi Fiskistofu.

·         Auka þarf strax framlög í samkeppnissjóði á borð við AVS og Rannís sem eyrnamerkt verða verkefnum á sviði haf- og fiskirannsókna í samræmi við langtíma stefnumótun.

 

 

Athugasemdir

[Þórður Már Jónsson, 10.4.2009 kl. 18:55]

Þú veist vonandi að Samfylkingin hyggst taka þetta mál föstum tökum að afloknum kosningum og hefur burði til þess að ná þessu í gegn. Því miður munu D og B aldrei fara þá leið. Vertu velkominn um borð. Gefðu B frí í næstu kosningum ef þú vilt að breytingar verði gerðar. Það er nú eða aldrei, það eitt er skelfileg tilhugsun.

Bestu kveðjur

[Sigurður Jón Hreinsson, 11.4.2009 kl. 00:04]

Sæll Þórður.

Þú veist það vonandi sjálfur Þórður, að sú leið sem þið Samfylkingarfólk hafið lagt til er ekki leið sem tekur á nema hluta vandans og eykur suma þætti.  Sú leið að innkalla veiðiheimildir mun kalla yfir ríkissjóð verulegar skaðabótakröfur, mun ekki lagfæra vistfræðilega skekkju aflamarkskerfisins og mun auka enn á byggðarvandann.

En einmitt það að þú og þið skulið ekki átta ykkur á því er verulega skelfileg tilhugsun og ég get því ekki hugsað mér að styðja ykkur til valda.

[Þórður Már Jónsson, 11.4.2009 kl. 10:11]

Sæll Sigurður

Ég held að þú hafir augljóslega ekki kynnt þér tillögur okkar nægilega vel. Og það að þú skulir halda því fram að sú leið að innkalla veiðiheimildir muni kalla verulegar skaðabótakröfur yfir ríkissjóð er auðvitað bara skýrt dæmi um að þú hefur hlustað of mikið á áróður hagmunaaflanna. Ég er einmitt að vinna lögfræðilega skýrslu þar sem tekið er á þessu og það þarf enginn að velkjast í vafa um að fiskveiðistjórnunarkerfinu má breyta með ákveðnum hætti án þess að það skapi ríkinu bótaskyldu. Okkar leið tekur mið af því. Ef þú vilt nánari rökstuðning á því þá verð ég einfaldlega að senda þér afrit af skýrslunni þegar hún klárast.

Ég er ekki svo grunnhygginn Sigurður minn að ætla mér að kalla yfir ríkissjóð og Íslendinga gríðarlega bótaskyldu vegna þessa. Ég hef kynnt mér málið afar vel þannig að ég get lofað þér því að ótti þinn er ástæðulaus. Það er hins vegar skelfileg tilhugsun ef svona margir eru í þeirri sömu stöðu og þú og hafa verið mataðir á kolröngum upplýsingum. Sem er auðvitað skiljanlegt. Ég var í sömu stöðu og þú áður en ég fór að gera sjálfstæða rannsókn á þessu máli.

Bestu kveðjur

[Sigurður Jón Hreinsson, 11.4.2009 kl. 10:45]

Sæll Þórður.

Það er klárt mál að útgerðarmenn munu ekki taka því án mótaðgerða að kvóti verði innkallaður og leigður aftur út.  Þú getur ekki annað en áttað þig á því.  Þar fyrir utan tek ég sérstaklega eftir því að í þessu mótsvari þínu talar þú bara um þetta einstaka atriði.  Þú forðast það að fjalla um aðra þætti sem ég bendi á sem eru augljósir ókostir við ykkar aðferð.

Í byggðarmálum er ykkar aðferð röng, vegna þess að aflamarkskerfið hyglir eingöngu þeim stöðum sem sitja vel að mörkuðum en ekki þeim sem sitja vel að fiskimiðum.  Þar af leiðir að SV-hornið með Keflavíkurflugvöll og útskipunarhafnir verða áfram með gríðarlegt forskit.

Í vistfræði og "fiskifræði" er aflamarkskerfið búið að sanna getuleysi sitt.  Aflamerkskerfi hvetja til brottkasts og svindls.  Einnig hvetja slík kerfi til veiða sem sýna ekki þverskurð af fiskistofnum.  Þess vegna verða tölur sem fiskifræðingar vinna með ALLTAF rangar.  Það er ekki tilviljun að Íslendingar skulu aðeins vera að veiða nálægt því helming af þeim þorski sem veiddur var við upphaf kvótakerfisins og varla 1/3 af því sem mest hefur verið veitt við Ísland.  Í aflamarkskerfinu missa þjóðir af náttúrulegum sveiflum og eru alltaf að veiða lámarks afla aldrei meira.

Ég held að allir átti sig á því að núverandi fiskveiðilöggjöf er stórgölluð, en ég fæ ekki betur séð en að sú leið sem þið boðið sé leiðin úr öskunni í eldinn.  Og merkilegt nokk, þá á það einnig við stefnuna í efnahagsmálum.

[Bjarni Kjartansson, 13.4.2009 kl. 17:33]

Sæll Sigurður: Það væri gott ef að sóknarmark gæti gengið, eg held að það gangi ekki með svona öflugum togaraflota, sem við eigum. Það yrði þá að takmarka sókn togara, þessi skip eru flest farin að veiða með 2 trollum, og valta yfir allt. Með hvaða takmörkum ætti þetta sóknarkerfi að vera? Hvað ætti heildaraflin að vera og hver ætti að ákveða það?

[Sigurður Jón Hreinsson, 13.4.2009 kl. 23:59]

Sæll Bjarni.

Ég sé fátt því til fyrirstöðu að taka upp sóknarmark.  Og ef menn skoða núverandi kerfi og möguleika á breitingum eða innköllun á kvóta, þá er alveg augljóst að sóknarmark er einfaldasta og besta leiðin til að stýra veiðum.

Í dag er fiskiskipaflotinn íslenski líklega minni en árið 1970 og veiðigeta hans sjaldan verið minni hin síðari ár.  Út frá þeim rökum er einfalt að segja að núna ER besti tíminn til að skipta yfir í sóknarmark.

Stjórnun veiða þarf ekki að vera neitt sérstaklega flókin.  Sem dæmi má alveg segja að togarar megi ekki veiða með þyngri hlerum einhvað ákveðið, eða banna veiðar með tveimur trollum.  Línuveiðar má takmarka við landbeitta bala og handfæraveiðar má takmarka með fjölda skakrúlla á bát eða mann.  Svo eru það auðvitað sóknardagarnir.  Sem dæmi mætti segja að 250 veiðidagar sé á hvern bát.  Hver og einn má ráða því hvaða daga róið er að undanskildum einhverjum tímabilum í kringum stórhátíðar og líffræðilegar aðstæður.

Ein að stærstu göllum núverandi kerfis er alræði Hafró og LÍÚ á úthlutuðum hámarksafla og sú staðreynd að ALDREI hefur Hafró haft rétt fyrir sér hvorki þegar þeir spá hruni stofna vegna "ofveiði" og enn síður þegar spáð er fyrir vexti fiskistofna.  Og ein af þeim ástæðum sem nefna á sem ástæðu fyrir ónámkvæmni Hafró er sú staðreynd að kvóti og hátt kvótaverð hvetur sjómenn til að veiða aðeins stórann fisk.  Þannig hefur Hafró aldrei aðgang að rauntölum í stofn- og árgangastærðum. 

Eina leiðin til að komast út úr þessum vítahring er að kasta kvótakerfinu og taka upp sóknarmark.  Færeyingar frændur okkar voru fljótir að sjá gallana við kvótakerfið og blessunarlega köstuðu þeir því eftir aðeins tvö ár.  Þær aðferðir sem þeir nota til að ákveða afla eða sóknardaga er skynsamlegt enda koma sjómenn að þeirri vinnu.  Einhvað sem vantar algerlega hér á landi.

En Bjarni, ég sé að þú býrð á svipuðum slóðum og ég.  Ef þú hefur áhuga þá má finna símanúmer mitt í símaskránni.  Ég myndi gjarnan vilja spjalla við þig um leiðir út úr núverandi kerfi.